Co bada ortopeda? Ortopedia do niezwykła dziedzina, owiana mgłą estymy oraz podziwu. Wynika to z pewnością z faktu, iż w wypadku nawet niewielkich uszkodzeń w obrębie ciała – nadwyrężeń, zwichnięć czy złamań – ortopeda będzie lekarzem, który udzieli nam pomocy. Najprostsza odpowiedź na pytanie – co bada ortopeda? – jest odwrotnie proporcjonalna do rozległości wymienionej specjalizacji oraz licznych schorzeń, którymi się ona zajmuje. Ortopeda jest lekarzem specjalistą, który zajmuje się na co dzień leczeniem złamań kości oraz urazów stawów, jak i dolegliwości mających związek z kręgosłupem i całością układu kostno-mięśniowego nazywanego narządem ruchu. Wszystko wydaje się proste i jasne. Jeżeli jednak uświadomimy sobie, iż narząd ruchu nie stanowi jednej, konkretnej części, kończyny czy nawet okolicy, niemniej szeroko rozumiany, bardzo złożony oraz skomplikowany układ, w którego składzie znajduje się układ więzadłowo-stawowy, szkielet kostny, układ mięśniowy, jak i związane z nim nerwy, naczynia i reszta tkanek – wybranie zakresu ortopedii i tego, co leczy dokładnie ortopeda, nie jest już takie łatwe.
Lekarz ortopeda – kim jest?
Ortopeda jest lekarzem specjalistą, chirurgiem w zakresie ortopedii stanowiącej jedną z najbardziej istotnych lekarskich specjalizacji. Wymaga od lekarza sporej wiedzy związanej z budową anatomiczną człowieka, tym bardziej jego szkieletu oraz struktur kostnych, patofizjologii, biomechaniki, czy fizjologii ruchu. Specjalizacja ortopedyczna trwa aż sześć lat od chwili zakończenia studiów lekarskich. Ortopeda pozostaje skupiony na diagnostyce, leczeniu zachowawczym oraz operacyjnym wszelkiego typu schorzeń, dysplazji, zmian zwyrodnieniowych, wad nabytych lub wrodzonych, jak również infekcji, zakażeń, zapaleń, urazów czy nowotworów, zmian i deformacji pourazowych narządów ruchu – czyli naczyń, nerwów, więzadeł, stawów, mięśni szkieletowych, stawów czy kości. Zakres ortopedii poszerzany jest dodatkowo o leczenie schorzeń mających charakter genetyczny, metaboliczny, wad postawy, jak i wszelkich schorzeń spowodowanych zaniedbaniem w trybie życia, na które wpływ mają niekorzystne czynniki zawodowe, cywilizacyjne albo choroby powiązane z wyczynowym i amatorskim uprawianiem sportów.
Ortopedia a wiek danego pacjenta
Ortopedzi zajmują się chorobami dotykającymi ludzi w przeciągu całego ich życia – od wad genetycznych w na etapie niemowlęcym przez zaburzenia rozwojowe, aż do nabytych patologii w układzie ruchu oraz chorób rozwijających się razem z postępującym wiekiem. Na każdym z etapów życia ortopeda będzie niezbędnym specjalistą:
- u noworodków sprawdza on wszelkie narządy ruchu oraz wykonuje USG biodrowych stawów,
- u starszych dzieci sprawdza postawę, rozwój stawów i mięśni, wyklucza ewentualne schorzenia narządów ruchu w okresie dojrzewania,
- młodzi sportowo aktywni pacjenci wybierają się do ortopedy z uwagi na urazy oraz przeciążenia narządów ruchu, jak i kontuzje sportowe,
- osoby wykonujące pracę fizyczną albo biurową wybierają się do ortopedy z uwagi na schorzenia stawów czy kręgosłupa,
- osoby starsze potrzebują porad ortopedy przede wszystkim z uwagi na dolegliwości związane ze zwyrodnieniowymi zmianami stawów.
Ortopeda i traumatolog – co ich odróżnia?
Nieodłączną dziedzinę ortopedii stanowi traumatologia zajmująca się chirurgią urazową oraz pourazową, jak i szeroko pojętym leczeniem bólu powstającego na tle ortopedycznym wskutek urazów albo niewłaściwie przeprowadzonego uprzednio leczenia zachowawczego czy operacyjnego.
Ortopeda oraz traumatolog są nierzadko określeniami stosowanymi zamiennie. Tak naprawdę nie są one tożsame. Ortopeda może, lecz nie musi być wcale traumatologiem. Ortopeda niebędący traumatologiem zajmuje badaniem oraz diagnozowaniem, leczeniem zachowawczym, wskazaniami, jak i nadzorem nad leczeniem farmakologicznym i rehabilitacyjnym. Chirurg traumatolog ortopeda – skoncentrowany jest na metodach inwazyjnych, czyli operacjach oraz zabiegach.
Jakie można wyróżnić specjalizacje ortopedyczne?
Tak jak rozbudowany, różnorodny i skomplikowany jest ludzki narząd ruchu – tak ogromny jest zakres ortopedii. Dobry ortopeda niewątpliwie ma w posiadaniu właściwy zakres wiedzy ogólnej związanej z całym układem ruchu, niemniej ortopedia jest dziedziną dość wąskich specjalizacji. Już podział na traumatologów oraz ortopedów wskazuje, iż czym innym będzie leczenie zachowawcze oraz diagnostyka, a zupełnie czym innym leczenie zabiegowe oraz operacyjne. Następny podział tyczy się charakteru schorzeń i urazów, jak i wiekowych grup pacjentów. W ramach wymienionych specjalizacji można skorzystać z doświadczenia oraz wiedzy:
- ortopedy transplantologa – specjalisty od protezoplastyki, alloplastyki i przeszczepów,
- ortopedy dziecięcego – specjalisty od diagnozowania oraz leczenia najmłodszych z pacjentów, którym wykonuje testy oraz badania funkcjonalne, rozpoznaje wrodzone oraz nabyte wady postawy wśród dzieci,
- ortopedy sportowego – zajmującego się uszkodzeniami ciała powstającymi na skutek aktywności rekreacyjnej oraz uprawiania sportu.